Bạn đang muốn tìm hiểu về chứng khoán phái sinh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu chi tiết về chứng khoán phái sinh. Cách sử dụng và ưu nhược điểm của nó. Khám phá ngay!
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Định nghĩa chứng khoán phái sinh chính là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng có thể phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở.
Chứng khoán phái sinh quy định quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng đối với việc thanh toán và/hoặc chuyển giao tài sản cơ sở với một mức giá được thỏa thuận trước vào một thời điểm nhất định trong tương lai.
Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại, v,v.. hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, v.v.
2. Chứng khoán phái sinh gồm 4 loại
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai
- Hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng hoán đổi
| STT | Tên | Định nghĩa |
| 1 | Hợp đồng kỳ hạn (HĐKH) | Hợp đồng kỳ hạn (HĐKH) là một thỏa thuận được thực hiện khi có giao dịch hàng hóa được xác định bởi khối lượng và thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá đá được ấn định trước. Trong đó, các loại hàng hóa được quy định có thể là bất kỳ loại sản phẩm nào trong nhóm: nông sản, tiền tệ hay các loại chứng khoán,… |
| 2 | Hợp đồng tương lai (HĐTL) | Hợp đồng tương lai (HĐTL) là thỏa thuận giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm định trước trong tương lai với mức giá và khối lượng được xác định trước. Hợp đồng được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên thị trường tập trung.
HĐTL trong chứng khoán phái sinh bao gồm: HĐTL chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) cùng HĐTL trái phiếu chính phủ. Hiện nay, theo chỉ định của chính phủ, để hạn chế rủi ro, Việt Nam sẽ áp dụng thử nghiệm đối với HĐTL chỉ số VN30. |
| 3 | Hợp đồng quyền chọn (HĐQC) | Hợp đồng cho phép nhà đầu tư có quyền mua bán một tài sản cơ sở với mức giá ấn định trước đó hoặc mức giá được xác định trong tương lai. Công cụ này giúp nhà đầu tư giảm thiểu thiệt hại cho mình khi giá cổ phiếu có rủi ro. |
| 4 | Hợp đồng hoán đổi (HĐHĐ) | Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi |
Biên độ dao động giá quy định trong ngày: ± 7% so với giá tham chiếu
3. Chứng khoán phái sinh khác gì so với chứng khoán cơ sở
| STT | Chứng khoán Cơ sở | So sánh | Chứng khoán Phái sinh |
| 1 |
|
Ký quỹ |
|
| 2 | 09h00 – 11h30; 13h00 – 15h00 | Thời gian giao dịch | 08h45 – 11h30; 13h00 – 14h45 |
| 3 | ATO, ATC, LO, MAK, MOK, MTL | Các loại lệnh giao dịch | ATO, ATC, LO, MAK, MOK, MTL |
| 4 | Khớp lệnh và thỏa thuận | Phương thức giao dịch | Khớp lệnh và thỏa thuận |
| 5 | Ưu tiên về giá và thời gian | Nguyên tắc khớp lệnh | Ưu tiên về giá và thời gian |
| 6 | Sàn HSX < 10.000 đồng: 10 đồng 10.000 – 49.950: 50 đồng ≥ 50.000: 100 đồng Sàn HNX và UpCom 100 đồng | Bước giá | 0.1 điểm chỉ số (Hợp đồng tương lai chỉ số VN30) |
| 7 | ± 7% (đối với sàn HOSE) ± 10% (đối với sàn HNX) ± 15% (đối với sàn UPCOM) | Biên độ dao động giá | ± 7% |
| 8 |
|
Giá tham chiếu |
|
| 9 | Không giới hạn | Thời gian sở hữu | Sở hữu tối đa đến ngày đáo hạn |
| 10 | Có giới hạn (phụ thuộc vào tổ chức phát hành cổ phiếu) | Số lượng niêm yết | Không giới hạn |
| 11 | Theo quy mô vốn của các doanh nghiệp | Khối lượng phát hành | Không giới hạn |
| 12 | Bội số 10 cổ phiếu (đối với sàn HOSE) Bội số 100 cổ phiếu (đối với sàn HNX và UPCOM) | Khối lượng giao dịch tối thiểu | 1 hợp đồng |
| 13 | 500.000 CP/ lệnh đối với sàn HOSE – 999.990 CP/ lệnh đối với sàn HNX và Upcom | Khối lượng giao dịch tối đa | 500 hợp đồng/lệnh |
| 14 | Không giới hạn, trừ một số trường hợp đặc biệt hạn chế tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài. | Khối lượng nắm giữ tối đa |
|
| 15 |
|
Thời gian thanh toán |
|
| 16 | Chưa được thực hiện | Khả năng bán khống chứng khoán | Thực hiện bằng hình thức Tham gia vị thế bán |
4. Cách chơi chứng khoán phái sinh
Bước 1: mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Khi mở tài khoản phái sinh, bạn cần có tài khoản chứng khoán cơ sở trước. Nếu trong trường hợp bạn chưa có tài khoản chứng khoán cơ sở, bạn cần phải đăng ký đồng thời cả 2 tài khoản.
Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban đầu
Bạn cần phải nộp tiền ký quỹ ban đầu cho thành viên giao dịch để được kích hoạt tài khoản với mức ký quỹ và tài sản ký quỹ theo quy định. Đây được xem như là một khoản tiền đặt cọc để đảm bảo cho các giao dịch được thực hiện.
Bước 3: Tài và cài đặt phần mềm chứng khoán phái sinh
Đăng ký tài khoản chứng khoán tại đây: https://openaccount.vps.com.vn/?MKTID=F330
Bạn có thể tham gia thử chương trình phái sinh ảo của VPS để tìm hiểu
https://www.vps.com.vn/psaoopenaccount/
5. Giờ giao dịch chứng khoán phái sinh
Giao dịch từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ theo quy định của Bộ Luật Lao động.
| Giờ Giao Dịch | Phương Thức Giao Dịch | Lệnh sử dụng (*) |
| 8h45 – 9h00 | Khớp lệnh định kỳ mở cửa | ATO, LO
Không được hủy lệnh |
| 9h00 – 11h30 | Khớp lệnh liên tục phiên sáng | LO, MOK, MAK, MTL
Được hủy lệnh |
| 11h30 – 13h00 | Nghỉ giữa phiên | |
| 13h00 – 14h30 | Khớp lệnh liên tục phiên chiều | LO, MTL, MOK, MAK
Được hủy lệnh |
| 14h30 – 14h45 | Khớp lệnh định kỳ đóng cửa | ATC, LO
Không được hủy lệnh |
| 8h45 – 11h30 & 13h00 – 14h45 | Giao dịch thỏa thuận | Lệnh thỏa thuận |
6. Có nên chơi chứng khoán phái sinh
6.1 VÌ SAO NÊN GIAO DỊCH HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI – chứng khoán phái sinh
-
- 1. GIAO DỊCH DỄ DÀNG, THUẬN TIỆN: Nhà đầu tư (NĐT) có thể giao dịch HĐTL đơn giản và thuận tiện tương tự như giao dịch cổ phiếu. NĐT nếu nhận định thị trường tăng điểm sẽ quyết định mở vị thế mua. Nếu thị trường tăng điểm đúng như kỳ vọng, NĐT có thể đạt lợi nhuận. Ngược lại, NĐT có thể mở vị thế bán nếu kỳ vọng thị trường giảm điểm.
- 2. TỶ LỆ ĐÒN BẨY CAO Với đặc thù chỉ cần ký quỹ một phần giá trị hợp đồng, hợp đồng tương lai sẽ mang lại cho NĐT mức đòn bẩy rất cao, khiến cho số lãi nhận được có thể lớn hơn nhiều so với đầu tư vào cổ phiếu. Tuy nhiên, đòn bẩy cao cũng khiến NĐT có thể gặp thua lỗ lớn nếu trường hợp thị trường diễn biến ngược chiều với kỳ vọng của NĐT. Vì vậy, NĐT cần chủ động theo dõi thị trường để nắm được diễn biến.
- 3. ĐẦU TƯ LINH HOẠT Với thị trường cổ phiếu, NĐT gặp khó khăn để tìm kiếm lợi nhuận trong thị trường giảm điểm. Tuy nhiên, với HĐTL, NĐT có thể tham gia vào vị thế bán HĐTL bất kỳ lúc nào. Khi chỉ số giảm đúng như dự đoán, NĐT sẽ có được lợi nhuận từ giao dịch bán HĐTL của mình.
- 4. PHÒNG NGỪA RỦI RO HĐTL là công cụ quản lý rủi ro khi giá cổ phiếu thị trường Chứng khoán Cơ sở giảm
6.2 Ưu và nhược điểm của chứng khoán phái sinh
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
|
7. Bán khống hợp đồng tương lai là gì?
Bán khống là hoạt động bán tài sản mà người bán không sở hữu, tài sản này được mượn từ người khác và thực hiện bán với kỳ vọng sẽ mua lại trong tương lai với mức giá thấp hơn để thu được lợi nhuận. Ví dụ như nhà đầu tư sẽ quyết định thực hiện Bán chỉ số tương lai VN30 ở mức giá hiện tại là 1100 điểm và nếu chỉ số này xuống 1000 điểm thì nhà đầu tư sẽ mua lại với giá 1000 và trả lại người mượn và ăn lời phần chênh lệch.
8. Giao dịch T+0 trong chứng khoán phái sinh
Khác với chứng khoán cơ sở cần giao dịch sau t+2 ngày mua cổ phiếu. Với chứng khoán phái sinh bạn có thể giao dịch ngay sau khi mua tương đương với t+0.
9. Tài liệu chứng khoán phái sinh
Bạn có thể tìm một số đầu sách để hiểu hơn về chứng khoán phái sinh
- Đô-la Hay Lá Nho
- Phù Thủy Sàn Chứng Khoán Thế Hệ Mới
- Tâm Lý Thị Trường Chứng Khoán
- Bán Khống
- Đánh Bại Phố Wall
Một số tài liệu phái sinh cơ bản
- Tài liệu công ty chứng khoán FPT: http://www.fpts.com.vn/media/3405/tai-lieu-chung-khoan-phai-sinh-final.pdf
- Tài liệu chứng khoán BSC: https://www.bsc.com.vn/Download/TLHDFuture-Final.pdf
- Tài liệu chứng khoán phái sinh VPS:
https://smartone.vps.com.vn/Templates/huong_dan_giao_dich_chung_khoan_phai_sinh.pdf
Như vậy qua bài viết này bạn đã hiểu rõ chứng khoán phái sinh là gì? nó có mấy loại và ưu nhược điểm của nó. Hi vọng với những kiến thức nền tảng này sẽ giúp bạn sử dụng chứng khoán phái sinh một cách hiệu quả và tạo ra lợi nhuận cao nhất.
