1. Cổ phiếu quỹ là gì?
Cổ phiếu quỹ hay tên đầy đủ là cổ phiếu ngân quỹ. Cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp hình thành khi một công ty cổ phần phát hành cổ phiếu và mua ngược lại từ thị trường chứng khoán bằng nguồn vốn hợp pháp. Số cổ phiếu quỹ này được chính công ty nắm giữ với vai trò như một nhà đầu tư.
Cổ phiếu quỹ không được tính vào số lượng cổ phiếu của công ty hiện đang được lưu hành trên thị trường và không có nghĩa là chúng là những cổ phiếu không được phát hành thành công.
2. Cổ phiếu quỹ tiếng Anh là gì?
Cổ phiếu quỹ trong tiếng Anh là Treasury Stock/Reacquired Stock. Khi một công ty tiến hành mua ngược lại (Repurchase) số cổ phiếu của mình từ thị trường chứng khoán sẽ tác động làm giảm số lượng cổ phiếu lưu hành (Outstanding Stock). Cổ phiếu quỹ sau khi mua sẽ được thống kê vào mục Vốn cổ đông (Shareholder Equity) trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp và chỉ mang giá trị âm.
Hiểu thế nào là cổ phiếu quỹ sẽ làm rõ lý do vì sao doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ. Khi công ty nhận thấy giá cổ phiếu của mình đang tụt giá trên thị trường chứng khoán, việc mua lại cổ phiếu sẽ góp phần đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn. Ngoài ra, số cổ phiếu này cũng có thể sử dụng như những phần quà giá trị dành tặng cho đội ngũ nhân viên cấp cao.
3. Cổ phiếu chứng chỉ quỹ là gì?
Cổ phiếu chứng chỉ quỹ có bản chất tương tự như cổ phiếu của một doanh nghiệp, dùng để làm bằng chứng xác nhận quyền sở hữu vốn, quyền hưởng lợi nhuận trên số vốn góp của một quỹ đại chúng giữa các nhà đầu tư.
Chứng chỉ quỹ được niêm yết rõ ràng trên thị trường chứng khoán, tuy nhiên các nhà đầu tư khi tham gia không có quyền quyết định đầu tư của quỹ đó.
4. Quy định về cổ phiếu quỹ
Đặc điểm của cổ phiếu quỹ thể hiện rõ trong những quy định dưới đây sẽ giúp các nhà đầu tư trả lời câu hỏi: Cổ phiếu quỹ có được chia cổ tức không?
• Không được trả cổ tức bằng tiền hoặc bằng cổ phiếu dưới bất kỳ hình thức nào.
• Không được quyền biểu quyết những vấn đề của công ty.
• Không được quyền mua cổ phiếu mới hoặc cổ phiếu ưu đãi.
• Không được tính vào nguồn thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS).
• Không được nhận vốn cổ phần khi thanh lý công ty.
• Tổng số lượng cổ phiếu quỹ không được vượt quá tỷ lệ vốn hóa công ty.
• Sau khi mua cổ phiếu quỹ, công ty có thể hủy cổ phiếu quỹ hoặc giữ lại để bán ra thị trường trong trường hợp cần thêm vốn.
• Giao dịch mua/bán cổ phiếu quỹ của công ty không được ghi nhận lãi/lỗ mà chỉ ghi nhận hoạt động tăng/giảm vốn thặng dư cổ phần.
5. Giao dịch cổ phiếu quỹ
Toàn bộ cổ phiếu niêm yết giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán đều phải đảm bảo tuân thủ các quy định về mua và bán của Sở. Những giao dịch cổ phiếu chưa niêm yết chỉ được thực hiện khi thông qua công ty chứng khoán đã được chỉ định.
Cách thức thực hiện mua bán cổ phiếu quỹ
Nguyên tắc xác định giá mua bán cổ phiếu quỹ được thực hiện theo phương thức khớp lệnh hoặc theo thỏa thuận với nguyên tắc dưới đây:
• Giá đặt mua ≤ Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
• Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Theo phương thức khớp lệnh, mỗi ngày, công ty được thực hiện đăng ký giao dịch cổ phiếu quỹ với tối thiểu 3% và tối đa 10% trên tổng khối lượng giao dịch.
5.1 Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ
Công ty cổ phần thực hiện mua lại cổ phiếu đã phát hành làm cổ phiếu quỹ cần phải đáp ứng những điều kiện dưới đây:
• Hội đồng quản trị thông qua Phương án mua lại cổ phiếu làm cổ phiếu quỹ với đầy đủ thông tin về thời gian mua và nguyên tắc xác định giá;
• Thực hiện giao dịch thông qua công ty chứng khoán được chỉ định theo đúng quy định;
• Công ty có đủ khả năng mua lại cổ phiếu từ các nguồn sau đây: Thặng dư vốn cổ phần hay quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, nguồn vốn chủ sở hữu khác được sử dụng để mua lại cổ phần theo quy định pháp luật;
• Trong trường hợp mua cổ phiếu quỹ trên 10% tổng số cổ phần phổ thông hoặc cổ phần ưu đãi cổ tức cần có quyết định từ Đại hội đồng cổ đông;
• Công ty kinh doanh thuộc lĩnh vực/ngành nghề có điều kiện cần đáp ứng đầy đủ theo quy định của pháp luật.
• Cổ phiếu quỹ mua lại đạt từ 25% tổng số cổ phiếu cùng loại của công ty đang được lưu hành trên thị trường cần thực hiện chào mua công khai;
5.2 Điều kiện bán cổ phiếu quỹ
Điều kiện bán cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp cần đáp ứng những quy định sau:
• Hội đồng quản trị thông qua và có quyết định về phương án bán cổ phiếu quỹ với đầy đủ thông tin về thời gian bán và nguyên tắc xác định giá;
• Thực hiện giao dịch thông qua công ty chứng khoán được chỉ định theo đúng quy định;
• Giao dịch bán cổ phiếu quỹ chỉ được thực hiện sau thời gian 6 tháng kể từ ngày kết thúc đợt mua lại cổ phiếu gần nhất. Trừ trường hợp sử dụng cổ phiếu quỹ làm phần thưởng cho người lao động;
• Công ty thực hiện theo quy định trong trường hợp cổ phiếu quỹ được chào bán công khai hoặc riêng lẻ;
Cổ phiếu quỹ có thể được tiêu hủy để công ty giảm số vốn điều lệ hoặc bán ra, thưởng cho người lao động để tăng vốn điều lệ. Ngoài những mục đích trên, cổ phiếu quỹ không được dùng để làm tài sản đảm bảo hoặc dùng góp vốn hay hoán đổi.
6. Mua cổ phiếu quỹ có làm giảm vốn điều lệ?
Công ty cổ phần có thể thực hiện mua lại cổ phiếu của công ty trên thị trường làm cổ phiếu quỹ với mục đích làm giảm vốn điều lệ. Nội dung về việc mua lại cổ phiếu làm cổ phiếu quỹ cần phải được thực hiện đảm bảo theo những quy định trong Phần III – Thông tư 19/2003/TT-BTC.
7. Mua bán cổ phiếu quỹ để làm gì?
Doanh nghiệp hiểu rõ những đặc điểm cơ bản của cổ phiếu quỹ thông qua những lợi ích và nhược điểm của loại cổ phiếu này sẽ trả lời được câu hỏi việc mua bán cổ phiếu quỹ để làm gì.
Lợi ích của hoạt động mua lại Cổ phiếu quỹ
• Mua cổ phiếu quỹ đẩy giá cổ phiếu trên thị trường tăng lên: Khi công ty mua lại cổ phiếu làm cổ phiếu quỹ sẽ kéo theo việc giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường, đẩy thu nhập trên mỗi cổ phiếu tăng dẫn tới EPS tăng và giá cổ phiếu tăng theo.
• Từ việc đẩy giá cổ phiếu tăng, doanh nghiệp có thể xây dựng lòng tin vững chắc cho các cổ đông và các nhà đầu tư, khẳng định sự phát triển của công ty.
Nhược điểm của hoạt động mua lại Cổ phiếu quỹ
• Khi doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ sẽ trực tiếp làm giảm nguồn tiền mặt sử dụng cho hoạt động kinh doanh.
• Đồng thời, mua lại cổ phiếu quỹ tiềm ẩn nhiều rủi ro như: dễ bị lạm dụng để trục lợi cá nhân gây ảnh hưởng đến lợi ích của cổ đông, gây ra tình trạng kém an toàn tài chính làm ảnh hưởng tới chủ nợ,…
Về lý thuyết, hoạt động mua lại cổ phiếu quỹ làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường, làm tăng EPS giúp cho hệ số P/E và các chỉ số sinh lời như ROA, ROE,… tăng trưởng trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư tiềm năng.
Hy vọng với những thông tin mà Chứng khoán cho người mới bắt đầu vừa chia sẻ, các nhà đầu tư và doanh nghiệp đã lấp đầy hành trang về khái niệm cổ phiếu quỹ là gì và những quy định khi thực hiện giao dịch mua/bán cổ phiếu quỹ được cập nhật mới nhất hiện hành.