Trái phiếu là gì? Tìm hiểu chi tiết trái phiếu từ A – Z

1. Trái phiếu là gì?

Trái phiếu thường được gọi là chứng khoán thu nhập cố định và là một trong ba loại tài sản mà các nhà đầu tư cá nhân thường quen thuộc, cùng với cổ phiếu (stock) và các khoản tương đương tiền. Nhiều trái phiếu công ty và trái phiếu chính phủ được giao dịch công khai.

Trái phiếu (Bond) – wikipedia

Trái phiếu là một chứng nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu đối với một khoản tiền cụ thể, trong một thời gian xác định và với một khoản lợi tức quy định. Người phát hành có thể là doanh nghiệp, một tổ chức chính quyền như Kho bạc Nhà nước, chính quyền.

NHẬN TÀI LIỆU CHỨNG KHOÁN MIỄN PHÍ

---Đăng ký mở tài khoản miễn phí + nhận tài liệuTôi chỉ muốn nhận sáchTôi muốn tư vấn đầu tư + nhận sách tài liệu

Δ

2. Đặc điểm của trái phiếu

• Bất cứ cá nhân hay doanh nghiệp hoặc chính phủ đều có thể mua trái chủ hoặc trái phiếu. Trên trái phiếu có thể ghi tên trái chủ được gọi là trái phiếu ghi danh hoặc có thể không ghi tên thì được gọi là trái phiếu vô danh.
• Người phát hành trái phiếu vay tiền gọi là trái chủ (Bondholder). Trái chủ không chịu trách nhiệm nào về hiệu quả sử dụng vốn vay từ người vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ thanh toán số nợ như đã cam kết trong hợp đồng cho vay.
• Người phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp (còn được gọi là trái phiếu doanh nghiệp), một tổ chức chính quyền công như: chính quyền (gọi là công trái hay trái phiếu chính phủ); kho bạc nhà nước (còn gọi là trái phiếu kho bạc).
• Trái phiếu đem lại nguồn thu là tiền lãi. Đây là khoản thu cố định thường kỳ và không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.
• Bản chất của trái phiếu là chứng khoán nợ. Do đó khi công ty bị phá sản, giải thể thì cổ phần của công ty trước hết phải thanh toán cho những người nắm giữ trái phiếu trước đó. Được xem như là một nghĩa vụ bắt buộc. Sau khi trả nợ trái phiếu thì cổ phần mới được chia cho những cổ đông.

3. Phân loại trái phiếu

3.1 Phân loại theo nguồn phát hành trái phiếu

Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành bởi các doanh nghiệp: Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu thay vì tìm đến các khoản vay ngân hàng để trả nợ trong nhiều trường hợp vì thị trường trái phiếu đưa ra các điều khoản ưu đãi hơn và lãi suất thấp hơn.

Trái phiếu địa phương do các tiểu bang và thành phố tự quản phát hành: Một số trái phiếu địa phương cung cấp thu nhập từ phiếu giảm giá miễn thuế cho các nhà đầu tư.

Trái phiếu chính phủ: Ví dụ như trái phiếu do Kho bạc Hoa Kỳ phát hành. Trái phiếu do Kho bạc phát hành có thời hạn từ một năm trở xuống được gọi là “Hối phiếu”; trái phiếu phát hành có thời hạn từ 1–10 năm được gọi là “trái phiếu”. Toàn bộ loại trái phiếu do kho bạc chính phủ phát hành thường được gọi chung là “kho bạc”.  Trái phiếu chính phủ do chính phủ các quốc gia phát hành có thể được coi là nợ có chủ quyền. Trái phiếu đại lý

Trái phiếu được phát hành bởi các tổ chức liên kết với chính phủ như Fannie Mae hoặc Freddie Mac.

3.2 Phân loại theo lợi tức trái phiếu

Trái phiếu không phiếu giảm giá không thanh toán các khoản thanh toán bằng phiếu giảm giá và thay vào đó được phát hành với chiết khấu theo mệnh giá của chúng, điều này sẽ tạo ra lợi nhuận sau khi trái chủ được thanh toán toàn bộ mệnh giá khi trái phiếu đáo hạn.

Trái phiếu có đảm bảo và không đảm bảo. Đây là loại trái phiếu có đảm bảo khi doanh nghiệp đảm bảo phần trái phiếu bằng tài sản hoặc một tổ chức thứ 3 bảo lãnh thanh toán. Ngược lại với nó là trái phiếu không đảm bảo.

Trái phiếu chuyển đổi là công cụ nợ có tùy chọn nhúng cho phép người sở hữu trái phiếu chuyển nợ của họ thành cổ phiếu (vốn chủ sở hữu) tại một số thời điểm, tùy thuộc vào các điều kiện nhất định như giá cổ phiếu.

Trái phiếu có thể mua lại cho phép người sở hữu trái phiếu bán hoặc trả lại trái phiếu cho công ty trước khi nó đáo hạn.  Điều này có giá trị đối với những nhà đầu tư lo lắng rằng trái phiếu có thể giảm giá trị hoặc nếu họ nghĩ rằng lãi suất sẽ tăng và họ muốn lấy lại tiền gốc trước khi trái phiếu giảm giá trị.

4. Những rủi ro cần lưu ý khi mua trái phiếu

4.1 RỦI RO LÃI SUẤT

Lãi suất và giá trái phiếu có mối quan hệ nghịch đảo: khi lãi suất giảm, giá trái phiếu trên thị trường nhìn chung sẽ tăng lên. Ngược lại, khi lãi suất tăng, giá trái phiếu có xu hướng giảm.

4.2 RỦI RO TÁI ĐẦU TƯ

Một rủi ro khác mà các nhà đầu tư trái phiếu phải đối mặt là rủi ro tái đầu tư – nguy cơ phải tái đầu tư tiền thu được ở mức lợi suất thấp hơn lợi suất của các khoản tiền kiếm được trước đây. Một trong những nguyên nhân chính khiến rủi ro này phát sinh là khi lãi suất giảm theo thời gian và trái phiếu có thể thu hồi (callable bond) được các tổ chức phát hành mua lại.

Đặc tính có thể thu hồi được cho phép tổ chức phát hành mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn. Kết quả là, người sở hữu trái phiếu nhận được khoản thanh toán gốc có giá trị cao hơn một chút so với mệnh giá.

Tuy nhiên, mặt trái của một trái phiếu có thể thu hồi đó là nhà đầu tư nhận được tiền nhưng không thể tái đầu tư ở mức lợi suất tương đương. Rủi ro tái đầu tư có thể tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư của một cá nhân về lâu về dài.

Để bù đắp rủi ro này, các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi suất trái phiếu cao hơn khi mua những trái phiếu không có đặc tính thu hồi lại. Các nhà đầu tư trái phiếu chủ động có thể cố gắng giảm thiểu rủi ro tái đầu tư bằng cách mua những trái phiếu có ngày thu hồi (nhiều khả năng xảy ra) rơi vào những thời điểm khác nhau. Điều này giúp hạn chế khả năng nhiều trái phiếu bị thu hồi cùng một lúc.

4.3 RỦI RO LẠM PHÁT

Khi một nhà đầu tư mua trái phiếu, về bản chất họ chắc chắn nhận được một mức lợi suất (cố định hoặc biến đổi) trong thời hạn của trái phiếu, hoặc ít nhất trong thời gian nắm giữ.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chi phí sinh hoạt và lạm phát gia tăng đáng kể, và tốc độ này nhanh hơn so với tốc độ của lợi suất đầu tư? Khi điều này xảy ra, sức mua của nhà đầu tư sẽ giảm và thậm chí có thể thu về mức lợi suất âm.

4.4 RỦI RO TÍN DỤNG/RỦI RO VỠ NỢ

Khi mua trái phiếu, cái mà nhà đầu tư đang thực sự mua là một tờ giấy chứng nhận nợ. Hiểu một cách đơn giản, công ty phát hành trái phiếu phải hoàn trả nợ gốc cùng lãi suất theo thời gian. Nhiều nhà đầu tư không nhận ra rằng trái phiếu doanh nghiệp không được bảo đảm vô điều kiện bởi tín dụng của chính phủ mà phụ thuộc vào khả năng thanh toán nợ của công ty.

Nhà đầu tư phải xem xét khả năng vỡ nợ của công ty phát hành và tính đến rủi ro này khi quyết định đầu tư. Để phân tích khả năng vỡ nợ, một số nhà phân tích và nhà đầu tư sẽ tính toán tỷ số khả năng thanh toán lãi vay (coverage ratio) trước khi bắt đầu đầu tư. Họ sẽ phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ của công ty.

4.5 RỦI RO XẾP HẠNG

Khả năng kinh doanh và thanh toán nợ doanh nghiệp ở Mỹ (và nợ cá nhân) được đánh giá bởi các tổ chức xếp hạng lớn như Standard & Poor hay Moody’s. Các mức xếp hạng từ ‘AAA’ cho các khoản đầu tư chất lượng cao đến ‘D’ cho trái phiếu đã vỡ nợ. Những quyết định và đánh giá được thông qua bởi các cơ quan này có tiếng nói lớn đối với các nhà đầu tư.

Nếu một công ty bị xếp hạng tín dụng thấp hoặc khả năng kinh doanh và trả nợ của nó bị đặt dấu chấm hỏi, ngân hàng và các tổ chức cho vay sẽ chú ý và có thể tính lãi suất cao hơn cho các khoản vay sau này của công ty.

4.6 RỦI RO THANH KHOẢN

Luôn có một thị trường sẵn sàng giao dịch trái phiếu chính phủ, nhưng trái phiếu doanh nghiệp thì lại hoàn toàn khác. Có một loại rủi ro đó là nhà đầu tư có thể không bán được trái phiếu doanh nghiệp của mình một cách nhanh chóng do thị trường của trái phiếu đó quá nhỏ với chỉ vài người mua và bán.

5. Phân biệt trái phiếu và cổ phiếu

5.1 Điểm giống nhau giữa trái phiếu và cổ phiếu

• hình thức chuyển nhượng, cầm cố, thế chấp, thừa kế.
• Đều là phương tiện huy động vốn đối với công ty phát hành.
• Đều là công cụ đầu tư đối với nhà đầu tư.
• Đều được hưởng chênh lệch giá.

5.2 Điểm khác nhau giữa trái phiếu và cổ phiếu

– Cổ phiếu là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ ghi nhận quyền sở hữu đối với một phần vốn điều lệ công ty.

– Trái phiếu là chứng chỉ ghi nhận nợ của tổ chức phát hành và quyền sở hữu đối với một phần vốn vay của chủ sở hữu.

Bạn có thể xem chi tiết bảng so sánh dưới đây